18.YY.ıslahat hareketleri (gerileme)
18. YÜZYIL ISLAHAT HAREKETLERİ
AÇIKLAMA:
17. yüzyılda II. Osman(1618-1622),
IV.Murat(1623-1640), Kuyucu Murat Paşa, Tarhuncu Ahmet Paşa ve
Köprülüler sülalesinden
sadrazamların ıslahatlar yapmışlardı. Daha çok iç isyanları bastırmak, asayişi
sağlamak, devlet otoritesini yeniden kurmak, maliyeyi düzeltmek, Tımar
sistemini düzeltmek ve Kapıkulu
ocaklarını ıslah etmek şeklinde gelişen bu ıslahatlar genel olarak yüzeysel kaldığından istenen
sonuçlara tam olarak ulaşılamamıştır. Daha çok eski devirlerdeki uygulamaların devamı şeklinde olan ve
çok sert tedbirlerle kötülükleri önleme düşüncesine dayanan bu ıslahatlar kalıcı sonuçlar
getirmedi. Devletin eski gücüne ulaşmasını sağlayamadı.
18.
YÜZYIL ISLAHATLARININ GENEL KARAKTERİ:
18. yüzyılda daha köklü değişikliklere
ihtiyaç duyuldu. Avrupa’nın askeri ve teknik üstünlüğü
görüldü ve kabul edildi.
Bu yönde gelişme sağlanmaya çalışıldı. Bu yüzyıldaki Islahatları şöyle
sıralayabiliriz:
1)-LALE DEVRİ
ISLAHATLARI(1718-1730):
1718 yılında Avusturya ile
imzalanan Pasarofça Antlaşmasından 1730
yılındaki “Patrona Halil
İsyanı”na kadar geçen
döneme Lale Devri denir.
Bu dönemin padişahı III.
Ahmet, Sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır.
Lale Devrinin
Özellikleri:
Bu dönemde Avrupa ile
savaş yaşanmamış, barış içinde yaşamak fikri ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti Avrupa’yı daha
iyi tanıyabilmek için Paris, Londra gibi şehirlere elçiler göndermiştir.
Bu devirdeki diğer
yenilikler ve ıslahatlar şunlardır:
Matbaa kuruldu. (Sait Efendi ve
İbrahim Müteferrika tarafından 1727’de İstanbul’da kuruldu.
Matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügatı’dır.)
Yeniçerilerden bir itfaiye bölüğü
oluşturuldu.
Yalova’da kağıt, İstanbul’da kumaş
ve çini fabrikaları kuruldu.
Yeni Kütüphaneler açıldı. Doğu ve batı eserleri tercüme edildi.
Çiçek aşısı yaygınlık kazandı.
Lağımcı ve Humbaracı ocaklarında
ıslahatlar yapıldı.
Mimarlık, resim ve minyatür
sanatları gelişti.
2)- I.MAHMUT DEVRİ
ISLAHATLARI(1730-1754)
Patrona Halil İsyanı
sonucu Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ve yakınları öldürüldü. Padişah III.
Ahmet tahttan indirildi,
yerine I. Mahmut getirildi.
Humbaracı Ahmet Paşa, Topçu ve
Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yaptı.
Üsküdar’da KARA MÜHENDİSHANESİ
(Mühendishane-i Berri Hümayun) adlı bir subay okulu açıldı.
3- III.MUSTAFA DEVRİ
ISLAHATLARI (1757-1774):
“Baron Dö Tot” Sürat topçuları adlı
bir birlik kurdu, topçu ve istihkam sınıflarını yetiştirdi.
Hendesehane adlı okulda denizcilik
ve topçuluk eğitimi verildi. (Mühendishane-i Bahri Hümayun)
Maliyede düzenlemeler yapıldı.
4)- I.ABDÜLHAMİT
DEVRİ ISLAHATLARI (1774-1789):
III. Mustafa’nın
ölümüyle yerine I.Abdülhamit geçti.
İstanbul’da bir istihkam okulu
açıldı.
Maliye’de ve askeri alanda
ıslahatlara devam edildi.
4)- III.SELİM DEVRİ
ISLAHATLARI (1774-1789):
III. Selim Döneminde yapılan Islahatlara genel olarak Nizam-ı Cedit(Yeni
Düzen) denilmiştir.
Nizam-ı Cedit Ordusunu kurarak,
yeniçeri ocağını geri plana düşürdü.(İsveçli subayların
eğittiği bu ordu,
Akka’da Napolyon’u yenmeyi başardı.)
Islahat hareketlerine ve Nizam-ı
Cedit ordusuna gelir sağlamak amacıyla İRAD-I CEDİT adıyla
yeni bir hazine kurdu.
Kara ve deniz mühendishaneleri
genişletildi.
Yeniçeri ve diğer Kapıkulu Ocakları
düzene sokuldu.
Tersaneler yenilendi, modern toplar
döküldü.
Avrupa’daki gelişmeleri öğrenmek
için Paris, Londra,Viyana ve Berlin’de devamlı elçilikler açıldı.
İlmiye sınıfında ve devlet
dairelerinde düzenlemeler yapıldı.
Bilim ve sanat eserleri batı
dillerinden Türkçe’ye çevrildi.
Yorumlar
Yorum Gönder