XIX.(19) YY. Avrupa
XIX.YY. AVRUPA
FRANSA 'DA İMPARATORLUK VE NAPOLYON ( İHTİLAL-KOALİSYON
SAVAŞLARI ) :
Napolyon' un Fransa'da İmparatorluğunu ilan etmesi ve I.İmparatorluğu kurması,
Avrupa'daki siyasi dengeleri yeniden bozmuş, İmparatorluk rejimini tanımak
istemeyen devletler, Fransa'ya karşı yeniden bağlaşmalar kurmuşlardır.
İhtilal sırasında kurulan 2 bağlaşmayla birlikte Fransa'ya karşı toplam 7
bağlaşma kurulmuş, 1805-1815 yılları arasında savaşlar olmuştur.
III. Bağlaşma : Fransa : İngiltere + Avusturya + Rusya
Nedeni :
Napolyon' un İtalya'da kendine bağlı devletler kurmak ve Almanya'yı istila etmek istemesi.
Gelişme : Trafalgar
deniz savaşında, Fransız donanmasının Amiral Nelson komutasındaki İngiliz
donanmasına yenilmesi üzerine Napolyon, Avusturyalıları ve Rusları yenilgiye
uğratarak Viyana'ya girmiş, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğunu yıkarak
"Ren Konfederasyonu " adıyla bir Alman Devleti kurmuş, Avusturya' yı
ayrı bir devlet haline getirmiştir.
IV.Bağlaşma : Fransa ; Prusya + İngiltere + Rusya
Nedeni : Ren
Konfederasyonunun kurulmasının, Almanya'nın en gelişmiş devleti olan
Prusya'nın çıkarlarına uygun olmaması
Gelişme : Napolyon,
Prusyalıları ve Rusları yenilgiye uğrattı. Ruslarla "Tilsit Antlaşmasını" imzaladı. Buna göre Prusya ve Lehistan'ın
bir bölüm toprakları, Fransa ile Rusya arasında paylaşılıyor, Napolyon ,
Rusya'nın Osmanlı Devleti üzerindeki isteklerini kabul ediyordu.
V. Bağlaşma: Fransa
; İngiltere + Avusturya + İspanya
Nedeni :
Napolyon'un , İspanya' yı ele geçirmek istemesi, İspanyollara yardım eden
İngilizlere yenilmesi.
Gelişme : Napolyon
Avusturyalıları yenilgiye uğratarak, sınırlarını genişletti.
VI. Bağlaşma: Fransa ; İngiltere + Rusya + Prusya + Avusturya
Nedeni : IV.bağlaşmadan sonra, İngiltere'nin Avrupa limanlarını,
Fransa'nın Rusya ile birlikte İngiltere'ye karşı kurmuş oldukları kara
ablukalarının, devletlerin ekonomik faaliyetlerine zarar vermesi üzerine,
Rusya' nın Napolyon'dan ayrılarak, İngiltere'ye limanlarını açması.
Napolyon Rusya üzerine sefere çıkarak, Moskova'ya girdi. ( 1812 )
Ruslar, şehri yakarak, Napolyon'u zor durumda bıraktılar. Çar'.n Napolyon' un
barış teklifini kabul etmemesi üzerine, Napolyon geri çekilmek zorunda kaldı.
Gelişme : Napolyon'un
yenilgisinden yararlanmak isteyen bağlaşıklar, Almanya' da ( Leipzig )
Napolyon'u yenilgiye uğrattılar. Fransa'ya çekilen Napolyon, bağlaşıkların
Paris'e girmeleri üzerine, İmparatorluktan çekildi. Fransa'da meşruti krallık
rejimi kuruldu, Napolyon Elbe adasına sürgüne gönderildi.
VII. Bağlaşma : Fransa ; İngiltere + Rusya + Prusya + Avusturya
Nedeni : Bağlaşıkların
Viyana'da kongre topladıkları sırada, Napolyon'un , Elbe adasından kaçarak
Fransa kıyılarında yeni kraldan ( XVIII.Lui ) memnun olmayan halk ve ordu
tarafından İmparator olarak karşılanması.
Gelişme : Napolyon,
Vaterlo'da , İngiliz ve Prusya kuvvetlerine yenildi. ( 1815 ) Napolyon,
Amerika'ya kaçmak isterken yakalanarak, Sen Helen adasına sürülmüş, 1821 ' e
kadar yaşamını sürgünde sürdürmüştür.
VİYANA KONGRESİ
( 1814 - 1815 )
Toplanma Nedeni :
Napolyon
savaşları nedeniyle bozulan Avrupa' nın siyasal durumunu yeniden düzenlemek ,
Avrupa'nın geleceğini belirlemek
Kararlar :
Belçika
ve Felemenk hükümetleri birleştirilerek Peyiba (Pays-Bas) adıyla
yeni bir krallık kuruldu.
İsveç
ve Norveç krallıkları birleştirilerek Birleşik İsveç ve Norveç krallığı kuruldu
Almanya'da
34 devlet ve bey serbest şehrin birleştirilmesiyle bir Germanya Konfederasyonu
kuruldu. Bu konfederasyon, Frankfurt
şehrinde toplanacak olan bir Diyet meclisi tarafından yönetilecek ve Avusturya bu konfederasyona başkanlık edecekti.
şehrinde toplanacak olan bir Diyet meclisi tarafından yönetilecek ve Avusturya bu konfederasyona başkanlık edecekti.
Varşova
büyük dukalığı ile Finlandiya, Rusya'ya verildi.
Batı
Lehistan toprakları Prusya'ya bırakıldı.
Güney
Afrika, Seylan ve Malta adaları İngiltere'ye verildi
Avusturya;
İtalya'dan, Venedik ile Lombardiya'yı aldı.
İtalya'da
yedi hükümet kuruldu.
Fransa,
ihtilalden önceki sınırlarına çekildi.
Napolyon'un
hükümetlerine son verdiği hükümdar ve krallar tekrar memleketlerine ve
tahtlarına sahip oldular.
Yorum : Viyana
Kongresi ; İngiltere ,
Rusya , Prusya, Avusturya
devletlerinin istek ve çıkarlarına uygun olarak kararlar almıştır. Fransız
İhtilalinin Avrupa'ya yaydığı insan ve vatandaşlık hakları ( Eşitlik, özgürlük,
milliyet) , dikkate alınmamıştır.
RESTORASYON DEVRİ
( 1815 - 1830 )
Avrupa'nın büyük devletleri , Avrupa düzenini korumak,
krallık rejimine karşı yapılacak ihtilal hareketlerini bastırmak, Avrupa'yı
mutlak krallık rejimleriyle yönetmek için aralarında bazı antlaşmalar
yapmışlardır. Bu nedenle Viyana Kongresinden, Navarin Olayı' na ( 1827) kadar
geçen devre Avrupa'da Restorasyon Devri ( yeniden kurmak, kuvvetlendirmek
) olarak adlandırılır.
I. Bağlaşma ( Kutsal Bağlaşma
) : Rusya +
Avusturya + Prusya + Fransa
Tüm Hristiyan Kralların, birbirleriyle kardeş olduklarını,
gerektiğinde birbirlerine yardım yapacakları esasını kabul ediyordu.
II. Bağlaşma (
Dörtlü Bağlaşma - Meternih Sistemi ) : İngiltere + Rusya + Avusturya + Prusya
Kralların mutlak yönetimini kabul ediyor, bunun her ne pahasına
olursa olsun korunmasını hedefliyordu.
Not : Avrupa'da
mutlak krallık rejimlerinin yaşatılması için her türlü baskı yapılmasına
karşın, özgürlük, milliyet, eşitlik düşünceleri yayılmaya ve güçlenmeye devam
etmiştir.
Restorasyon devri, 1827 Navarin olayına kadar, sürebilmiştir.
Dörtlü bağlaşmadan, önce İngiltere ayrılmıştır. Osmanlı devletinde çıkan Rum
isyanı'na, Meternih beraber bastırılmasını teklif ettiyse de, Fransa , Rusya ve
İngiltere Rumlara yardım etmişler ve Navarin' de Osmanlı Donanmasını
yakmışlardır. 1830'dan itibaren dörtlü bağlaşma tamamen dağılmış, kutsal
bağlaşma da önemini kaybetmiştir.
1830 İHTİLALİ
XVIII. Lui' nin yerine geçen kardeşi X. Şarl' ın , Fransa' da mutlakıyet
kurmak istemesi üzerine, gazeteciler, işçiler, halk, üniversite öğrencileri
isyan etmişler, X. Şarl krallıktan çekilmek zorunda kalmıştır.
Sonuçları :
Lui
Filip, Fransa'da kral olarak, Fransızlar Kralı adını aldı
Fransa,
meşruti krallık rejimine kavuştu.
Meclislerin
kanun teklif etme hakları ve basın özgürlüğü kabul edildi.
Seçim
kanunu yapılarak, seçim koşulları hafifletildi.
Belçika,
Hollanda' dan ayrıldı.
Birleşik
İsveç ve Norveç Krallığı, ayrı krallıklara dönüştü.
İngiltere'
de Liberal parti, hükümet kurdu
İsviçre'
de Liberal ve Demokratlar , yönetime geldiler
İspanya
ve Lehistan' da Liberaller etkisini artırdı.
1848 İHTİLALLERİ
Nedenleri :
1830 ihtilalinden sonra Fransa'da kurulan
meşruti rejimde, bütün vatandaşlara seçim hakkının tanınmamış olması
Sanayi Devriminden sonra işçi sınıfının
güçlenerek, Sosyalist Partiyi kurması
Önce Fransa'
da başlayan ihtilaller, İtalya, Avusturya, Prusya, Belçika, Hollanda,
İngiltere' de de etkili olmuştur.
Sonuçları :
Fransa'da önce Cumhuriyet ilan edildi,
daha sonra Lui Napolyon İmparatorluk ilan etti
Bütün Fransız' lara seçme ve seçilme
hakları tanındı
İdam cezası ve köle ticareti kaldırıldı
Avusturya İmparatorluğuna karşı, Macar,
Çek, Hırvat, İtalyanlar ayaklandılar. ( Milliyetçilik akımı )
İtalya, Prusya, Hollanda, Belçika' da
krallar uyruklarına yeni bir takım haklar ve anayasalar vermek zorunda
kaldılar.
İngiltere' de seçim hakları genişletildi,
işçilere bir takım haklar verildi.
Almanya ve İtalya 'da birliklerin
oluşmasının temelleri atıldı
Not : Bu ihtilaller Rusya 'da etkili
olmadı
MACAR MÜLTECİLERİ SORUNU ( 1848 )
Avusturya
kendisine karşı ayaklanan milletlerin isyanlarını bastırmada zorlanınca Rusya'
dan yardım istemiş, Ruslara yenilen Macarlardan bir gurup ( takriben 5000
civarında ), Osmanlı Devletine sığınmıştır. Avusturya ve Rusya'nın savaş
tehditlerine rağmen, Osmanlı Devleti Mültecileri geri vermedi. Bu durum
Osmanlılara karşı, Avrupa'da bir sempati oluşturmuş, 1853 Osmanlı - Rus
savaşında İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı Devletinin yanında yer almalarının
etkenlerinden birisi olmuştur.
Fransız
İhtilalinden etkilenen İtalyan' lar , bütün İtalyan hükümetlerini
birleştirerek, İtalya' yı yabancı istilasından kurtarmak amacıyla
"Karbonari" adında gizli bir cemiyet kurmuşlar ve Viyana Kongresinden
sonra çalışmalarını başlatmışlardır. Kuzey İtalya'da bulunan "Piyemonte
Hükümeti ( Sardunya Krallığı )" önderliğinde, Fransa'nın da
desteğini alarak, siyasal birliklerini kurmayı başardılar.
( Garibaldi
, Sicilya ve Napoli krallıklarını, en son da Papa ' nın oturduğu Roma' yı
ele geçirdi.)
ALMANYA'NIN SİYASAL BİRLİĞİNİ KURMASI
( 1871 )
Alman Siyasi
birliği, Prusya krallığının önderliğinde kuruldu. Almanya' nın siyasal
birliğinin kurulmasının, zararına olacağını gören Fransa bunu engellemeye
çalıştıysa da başarılı olamadı. Fransız İmparatoru III.Napolyon' u Sedan'da
teslim alan Almanlar, Paris'i kuşattılar.
Sonuçta Frankfurt Antlaşması imzalandı ( 1871 ) Bu antlaşmaya göre ;
Fransa, Alsas - Loren bölgesini Almanya'ya
bıraktı
Fransa Beş Milyar Frank savaş zarar
ödentisi vermeyi, ve bu para ödeninceye kadar Alman işgalini kabul etti.
Not :
İtalya ve Almanya' nın siyasal birliklerini kurmalarından sonra, hızla
sömürgeleşme çabaları yeni bunalımlara yol açtı
Yorumlar
Yorum Gönder